Powieść Olgi Tokarczuk "Prawiek i inne czasy" opowiada o sztucznie wykreowanym świecie, będącym swoistym połączeniem istnień ludzkich, zwierzęcych i materialnych. Nie jest to jednak utopia, gdyż zbyt wiele zawiera elementów mimetycznych. Akcja rozgrywająca się w potencjalnie realnym miejscu, w określonym czasie w przeszłym sugeruje możliwość, że takie miejsce i ludzie mogliby egzystować.
Mogliby, oczywiście, pozbawieni jednakże tego pierwiastka niezwykłości jakim jest otaczający ich twór - Prawiek. Nazwa równie sugestywna jak zawikłana, bo odnosząca się zarówno do miejsca i czasu. Prawiek umieszczony w powieści Olgi Tokarczuk jest odcinkiem autostrady lub ścieżki, w każdym razie - drogi, którą każdy człowiek przemierza godzinami lub latami, szybko lub wolno, dobrze lub niewystarczająco zaopatrzony w to co mu jest potrzebne, by właściwie wybrać kierunek i czas i kiedyś znaleźć się u celu.
Prawiek i historie jego mieszkańców uświadamiają nas co do siły losu, nieuchronności opatrzności i wartości wyborów, których są dwa rodzaje : wybory podejmowane poza nami - jak niechciana ciąża, wojna i śmierć, za które przeklinamy los i wybory podejmowane przez nas samych, za które należy wziąć pełną odpowiedzialność.
Czytając "Prawiek i inne czasy" by dotrzeć do meritum przekazu trzeba przede wszystkim pozwolić oddziaływać imaginacji, bo nie popuszczając nieco wodzy fantazji, nie można się zagłębić w wizję specyficznego środowiska. W Prawieku zabrano iluzję pustego i bezwartościowego ideału, ustąpiła ona miejsca wyższym celom jak stworzenie piękna z szarości i dostrzeżenie ambiwalentności codzienności prostej i tajemniczej, zwykłej i metafizycznej.
"Czas gry" usytuowany w "Prawieku..." jest jak sądzę najwymowniejszą metaforą życia człowieka, które zaczyna się po wyrzuceniu jednego punktu i trwa dzień po dniu w oczekiwaniu na szansę kolejnego posunięcia, ruchu, wyboru, który finałowo, w cokolwiek czy kogokolwiek by się nie wierzyło, zostanie poddany ocenie i wynik gry zostanie jasno sprecyzowany.
Agnieszka Sobańska
-----------------------------------------------------------------------